Duidelijk, helder of klaar: de strijd van de termen
Heldere taal, duidelijke taal, klare taal ... Er zijn heel wat termen in omloop om te verwijzen naar hetzelfde concept*. Welke term gebruiken we het vaakst in Nederlandstalig België en Nederland? Ik vroeg het aan mijn netwerk op LinkedIn. Zet je schrap voor de resultaten!
De winnaar is …
Ik val maar meteen met de deur in huis, zoals het hoort in een duidelijke tekst. En ik gooi er een lijstje tegenaan om het overzichtelijk te maken.
‘Duidelijke taal’ komt als grote winnaar uit de bus. 52,2% van de stemmers kiest voor die term.
Op de tweede plaats komt ‘begrijpelijke taal’ met 41,8 %.
‘Heldere taal’ maakt de top drie af met 22,4 %.
België versus Nederland
Stemmen Belgen anders dan Nederlanders in de top drie? Ik zet de cijfers op een rij.
België | Nederland | |
duidelijke taal | 51,5 % | 52,9 % |
begrijpelijke taal | 18,2 % | 64,7 % |
heldere taal | 39,4 % | 5,9 % |
‘Duidelijke taal’ is duidelijk (!) ongeveer even populair in België als in Nederland. Bij Wablieft spreken we consequent van ‘duidelijke taal’, maar dat was vroeger anders. Meer dan 15 jaar geleden hadden we het vooral over ‘klare taal’. Door de jaren heen is dat dus geëvolueerd naar ‘duidelijke taal’.
In Nederland koos de campagne ‘Direct Duidelijk’ trouwens ook voor dezelfde term. Daarnaast is ‘begrijpelijke taal’ een populaire term in Nederland, nog populairder dan ‘duidelijke taal’.
In België staat ‘heldere taal’ op de tweede plaats. Dat is zeker een verdienste van de campagne ‘Heerlijk Helder’ van de Vlaamse overheid. Opvallend: van de mensen in België die stemmen op ‘heldere taal’, geeft ongeveer de helft aan dat die niet voor de overheid werkt. Dus ook al is ‘Heerlijk Helder’ strikt genomen een campagne binnen de Vlaamse overheid, de invloed reikt tot ver daarbuiten.
En de andere termen?
Net buiten de top drie vallen deze termen nog op:
klare taal
eenvoudige taal
toegankelijke taal
B1
20,9 % van de stemmers kiest voor ‘klare taal’. Die stemmers komen uitsluitend uit België. Een andere stemmer uit België heeft een uitgesproken mening over de term: “‘Klaar’ in de betekenis van ‘duidelijk’ zou een niet-moedertaalspreker Nederlands nooit gebruiken, dus dat pleit tegen dat woord.”
De term ‘eenvoudige taal’ gebruiken we ook bij Wablieft, maar dan vooral als we specifiek schrijven voor laaggeletterde of anderstalige lezers. Mijn collega Katrien wijdde er deze blog aan. Eenvoudige taal is vergelijkbaar met ‘easy-to-read’ in het Engels. Die laatste term is vooral gangbaar voor teksten die bedoeld zijn voor mensen met een mentale beperking. De tegenhanger in het Frans heet ‘facile à lire et à comprendre’ of FALC.
Uit mijn steekproef blijkt ‘toegankelijke taal’ een minder populaire term te zijn. “Bij ‘toegankelijke taal’ moet ik denken aan mensen met een handicap”, laat een stemmer uit Nederland weten.
Enkele mensen uit Nederland vermelden ‘B1’. De term is er vrij omstreden. Er zijn gepassioneerde voorstanders én rabiate tegenstanders. Bij de stemmers uit Nederland is er ook zo’n tegenstander: “Ik zou graag de term B1 willen verbannen. Die slaat niet op leesbaarheid, maar op hoe goed iemand een taal (anders dan moedertaal) beheerst.” Meer over weten? Ik vind deze aflevering van de Direct Duidelijk Tour verhelderend.
En in België? Onder vakgenoten praten we in België soms over ‘B1’, merk ik. Maar bij het brede publiek is die term niet gangbaar.
Welke term moet jouw organisatie kiezen?
Wat betekent dat nu voor jou of jouw organisatie? Welke term kies jij het best? Ik heb geen eenduidig antwoord, al was het maar omdat de resultaten in dit blogartikel gebaseerd zijn op de antwoorden van 67 mensen. Een steekproef dus. Ik juich grootschaliger onderzoek toe. Meer zelfs, ik werk er graag aan mee.
In afwachting deel ik graag enkele vuistregels:
Wees consequent binnen de organisatie. Kies een term en gebruik die systematisch.
Zorg dat iedereen binnen je organisatie begrijpt wat het betekent. Want een term voor duidelijke taal die niet duidelijk is, dat is er een beetje over.
En vooral: vermijd oeverloze discussies om een term. Een beleid uitstippelen rond duidelijke taal, processen vereenvoudigen, collega’s sensibiliseren en teksten herschrijven, die dingen zijn duizend maal belangrijker. Ze zijn jouw energie veel meer waard dan een lange discussie over de term.
De bevraging in enkele cijfers
|
Met dank aan iedereen die de vragenlijst invulde. Jullie zijn schatten!
* De definitie van het concept kan je nalezen op de website van de International Plain Language Federation. Even scrollen voor de versie in het Nederlands, die, oh ironie, best wel wat vlotter kan.