Spelen met duidelijke taal: de kleinste taalquiz

Duidelijke taal laten opnemen in het meerjarenplan van je organisatie? Check! Een training rond duidelijke taal organiseren voor je collega’s? Jazeker, check. Schrijftips toevoegen aan de stijlgids? Ook check.

En dan? Krekelgeluiden.

Je collega’s gaan op in de waan van de dag. Voor je het weet, lees je opnieuw ellenlange zinnen met woorden als ‘gelieve’ en ‘men’ in hun teksten. Dus ga je op zoek naar manieren om duidelijke taal levendig te houden binnen je organisatie. Soms mag dat luchtig zijn. Speels. En ja, zelfs grappig.

Zoek je inspiratie? We praten met enkele voorstanders van duidelijke taal bij verschillende organisaties. Hoe pakken zij het aan? Dat lees je de volgende maanden in verschillende blogartikels. In dit blogartikel: de 'kleinste taalquiz' van Stad Oostende.

“Soms hoor ik collega’s in het lokaal naast mij juichen als ze de quiz in hun mailbox zien”

Yolanda Couvreur is taalcoach bij Stad Oostende. Samen met enkele collega’s van verschillende diensten vormt ze de werkgroep Taal. Ze droppen onder andere elke twee weken ‘de kleinste taalquiz’ in de mailbox van hun collega’s.

Hoe werkt de quiz, Yolanda?

De collega’s kunnen zich aanmelden voor de quiz, zoals voor een nieuwsbrief. De quiz bestaat uit één vraag, met drie mogelijke antwoorden. Heel kort dus. De collega’s moeten aanduiden wat volgens hen het juiste antwoord is. Dan zien ze het correcte antwoord met extra uitleg. De collega’s kunnen nadien ook doorklikken naar de pagina van Team Taal op intranet met andere taalinfo.

De vragen en mogelijke antwoorden bedenken we vooraf met de hele werkgroep. Zo krijgen we afwisselende input. We zorgen ook altijd voor een link met Stad Oostende in de vraag. Herkenbaarheid is een troef. Tot slot plaatsen we bij elke vraag een grappig beeld dat we halen van giphy.com. Dat werkt ook altijd.

Kunnen de deelnemers iets winnen?

Nee, maar we hebben onlangs wel onze 100ste abonnee in de kijker gezet. Die kwam met een eervolle vermelding en een foto in ons personeelsmagazine. We hopen hetzelfde te kunnen doen voor de 200ste en 300ste abonnee. (lacht)

Hoe kwamen jullie op het idee voor de quiz?

We organiseren vooral ‘serieuze’ dingen rond taal bij de stad, zoals een webinar. We wilden meer draagvlak creëren en daarom dachten we dat iets luchtigs zeker zou werken. Ook moest het iets zijn wat de collega’s online kunnen doen, in coronatijden bijvoorbeeld. Begin dit jaar zijn we dan gestart met de quiz.

Welke reacties krijg je?

We merken dat sommigen de quiz doormailen naar andere collega’s. Die melden zich dan op hun beurt aan als abonnee. Fijn om te zien dat het zo leeft.

We krijgen ook vaak taalvragen na de quiz. De collega’s gaan meer nadenken over de manier waarop ze schrijven. Missie geslaagd! En soms hoor ik collega’s in het lokaal naast mij juichen als ze de quiz in hun mailbox zien. (lacht)

Bedankt, Yolanda!

Welke quizvragen kan je stellen over duidelijke taal?

Duidelijke taal is vaak geen kwestie van juist of fout. Of toch wel? Ik geef alvast enkele voorbeelden van mogelijke vragen (en antwoorden).

Voorbeeld 1

Vraag: Een tekst is duidelijk wanneer de woorden en de zinnen zo duidelijk zijn dat lezers gemakkelijk vinden wat ze nodig hebben.

Antwoord 1: Helemaal juist.

Antwoord 2: Niet helemaal juist.

Het correcte antwoord is antwoord 2. De definitie klopt op zich wel. Alleen is ze niet volledig. Beter is: een tekst is duidelijk wanneer de woorden, de zinnen, de structuur en de lay-out zo duidelijk zijn:

• dat lezers gemakkelijk vinden wat ze nodig hebben

• dat ze begrijpen wat ze vinden

• dat ze die informatie kunnen gebruiken

Duidelijke taal gaat dus niet alleen over woorden en zinnen, maar ook over structuur en lay-out. Lezers moeten uiteraard makkelijk vinden wat ze nodig hebben. Daarnaast moeten ze ook begrijpen waarover het gaat, en moeten ze met die info aan de slag kunnen gaan.

Voorbeeld 2

Doe het met een ‘herschrijfvraag’. De vijf beste inzendingen kan je vermelden bij de volgende quizvraag. Kwestie van wat gezonde competitiedrang aan te zwengelen bij je collega’s.

Vraag: Hoe kan je deze zin herschrijven in duidelijke taal?

Indien men zich in de onmogelijkheid bevindt om de online infovergadering bij te wonen, gelieve dan onverwijld contact op te nemen met de dienst voor meer informatie.

Tip: doe er een schepje bovenop. Vertrek vanuit een zin van je organisatie, zodat die herkenbaar is. Maak de zin nog wat langer en ingewikkelder: voeg bijvoorbeeld een passief werkwoord toe, wees genereus met ambtenarees. Zo herkent niemand zijn eigen zin en voelt niemand zich aangevallen. En het wordt lekker potsierlijk.

Voorbeeld 3

Neem een moeilijke zin over uit een tekst, en vraag je collega’s hoe zij die interpreteren. Bijvoorbeeld een zin met een vakterm, een afkorting die gangbaar is op je dienst …

Vraag: Wat zijn ‘aangelanden’ in deze zin?

Te gepaste tijde zal hierover in overleg gegaan worden met de aangelanden van de Maldegemsebaan.

Antwoord 1: doorgaand verkeer in de Maldegemsebaan

Antwoord 2: marsmannetjes

Antwoord 3: eigenaars van de stukken grond langs de Maldegemsebaan

Het correcte antwoord is antwoord 3. ‘Aangelanden’ is een vakterm die je misschien gebruikt in je communicatie met mensen die dezelfde achtergrondkennis als jij hebben. Prima! Maar vraag een een buitenstaander wat de term betekent, en de kans is groot dat die je niet begrijpt.

Vervang het woord dan. Zo krijg je deze zin: We overleggen hierover met eigenaars van de stukken grond langs de Maldegemsebaan.

Waarom is zo’n quiz een aanrader voor jouw organisatie?

• Je bereikt veel collega’s uit de hele organisatie.

• Het vraagt weinig voorbereiding.

• Je hebt weinig nodig. Met standaard nieuwsbrief-software en een nieuwsbrief-sjabloon is de klus geklaard.

• Het vraagt weinig tijd van je collega’s.

---

Vragen over ‘de kleinste taalquiz’? Mail naar Yolanda.Couvreur@oostende.be.