Leve alledaagse taal
Af en toe krijg ik een sms van de politie. Dat zit namelijk zo: ik ben lid van een Buurt Informatie Netwerk (BIN). Wanneer er bijvoorbeeld getuigen gezocht worden van een inbraak, krijgen alle leden een bericht.
Dat ziet er ongeveer zo uit:
PZ kennisgeving in het kader van een inbraak in een privéwoonst, liggende te Kapellestraat. Graag uitkijken naar verdachte manspersoon, leeftijd geraamd 30 jaar, postuur 1,80m, drager van vest type regenjas donker van kleur, tevens idem broek, verplaatst zich door middel van een rijwiel.
Wie informatie heeft aangaande deze op te sporen persoon, of indien hij wordt opgemerkt, gelieve zich te melden. PZ 012/34.56.78
Stadhuistaal: wat en waarom?
En weet je, ik kan me wel inbeelden hoe dat gaat. Waarschijnlijk zit de schrijver de godganse dag zelf tussen stadhuistaal, teksten die bol staan van formeel, ambtelijk jargon. De brave vrouw of man voelt niet aan dat ‘manspersoon, drager van vest’ in het beste geval potsierlijk overkomt, in het slechtste geval onbegrijpelijk is. Maar hoeveel groter is de kans op bruikbare tips, wanneer de leden dit bericht zouden krijgen?
bericht van de lokale politie
Er is ingebroken in de Kapellestraat. De dader is gevlucht. We zoeken getuigen. Heeft u iets gezien? Bel ons op het nummer 012/34.56.78.
We zoeken een man
van ongeveer 30 jaar
ongeveer 1,80m groot
met een donkere regenjas en een donkere broek
met een fiets
Stadhuistaal is iets gluiperigs. Het sluipt in je hoofd en je teksten vaak zonder dat je je er bewust van bent. Of je denkt dat het zo hoort, want al je collega’s schrijven zo. Je schrijft tenslotte een officiële tekst. Die mag toch wel enige autoriteit uitstralen?
Snelcursus ‘weg met stadhuistaal’
Ja, natuurlijk mag je tekst autoriteit uitstralen. Alleen is het jammer wanneer hij zijn doel voorbij schiet, want dat heb je vaak bij dergelijke teksten. Ze worden zo formeel dat ze onleesbaar zijn. Tijd voor een snelcursus ‘weg met stadhuistaal’!
Beeld je in dat je je verhaal vertelt tegen je buurman, je partner, je dochter van 14 jaar. Als vanzelf zullen de ‘desbetreffenden’ smelten als sneeuw voor de zon. Je komt spontaan in een toegankelijker woordenschat.
Of een andere insteek. Stel jezelf de vraag: “Wat betekent dit concreet voor mijn lezer?” Wedden dat je niet meer schrijft “U krijgt het genot van het goed door de werkelijke inbezitneming van het goed”?
Vaak ben je je er wel van bewust dat een woord onduidelijk is voor het grote publiek. Je zoekt met alle macht naar een duidelijk synoniem, bijvoorbeeld voor het woord ‘tenlasteneming’ in de volgende zin: “Er wordt een vraag tot tenlasteneming van de kosten verbonden aan uw verblijf geformuleerd aan de Raad van het OCMW door de maatschappelijk assistent.” Ik garandeer je, je komt daar niet uit. Dat zal pas lukken wanneer je de originele zin loslaat en helemaal opnieuw begint. “De Raad van het OCMW betaalt mogelijk een deel van uw verblijfkosten. De maatschappelijk assistent zal daarvoor een aanvraag doen.” Van tenlastenemingen geen spoor meer.
Is het dan uit den boze om synoniemen op te zoeken? Welnee. Ik gebruik zelfs vaak de website synoniemen.net. Maar dat doe ik meestal niet om een woord één op één te vervangen. Deze website helpt mij om wat afstand te nemen van een formeel woord. Een beetje uitzoomen en inspiratie opdoen voor de uitleg aan de buurman.
En dan is er nog onze eigen lijst ‘leve alledaagse woorden’. Twintig bladzijden stadhuistaal, met telkens een laagdrempelig alternatief in een voorbeeldzin. Met deze lijst heb je geen excuus meer om verouderde en formele woorden te gebruiken.
Geef jouw favoriete parel van stadhuistaal door
We zijn er ons van bewust dat de lijst met stadhuistaal veel langer is dan twintig bladzijden. Dat er pareltjes ontbreken, misschien net wat jij zocht. Daarom hebben we jouw hulp nodig. Geef ons ontbrekende formuleringen door. Dan zoeken wij een alternatief en vullen we onze lijst aan.
Heb je een idee? Stuur het naar tekstadvies@wablieft.be, in de originele zin. En wij toveren een duidelijk alternatief. Hocus pocus!
תגובות